Reactie Stichting Vrienden van de Eemhaven (SVE) op het ontwerp van de Amersfoortse Combinatie (AC) voor Blok 3, Eemplein.

 10 januari 2016

‘’Wie is het geweten van de Eemhaven?’’

Het ontwerp van de Amersfoortse Combinatie heeft diverse reacties opgeroepen bij de Stichting Vrienden van de Eemhaven (SVE). Er is waardering voor, dat het ontworpen gebouw is ‘’opengewerkt’’ waardoor de zon tussen de twee hoofdgebouwen nog de kans krijgt om de Grote Koppel te beschijnen. Door het vele glas in de onderste 9 meter is er op maaiveld hoogte een gevoel van transparantie, spiegeling van het glas zal deze kwaliteit mogelijk wel beperken. De transparantie in de avond zal er zeker zijn. Afhankelijk van de invulling van de plint zal deze transparantie een meerwaarde opleveren.

Echter,

-        De SVE constateert dat het gebouw op de hoek Eemlaan-Kleine Koppel haar grootste volume heeft en haar hoogste punt bereikt. Deze hoogte is hoger dan het Eemhuis.

-        De bovenste groene laag is niet toegankelijk voor publiek.

-        De SVE vreest vanaf dit punt voor een begin van een reeks hoge gebouwen (30 m) richting het Rohm & Haas complex.

-        De SVE constateert dat er geen historische referenties in het gebouw verwerkt zijn en constateert dat daarmee het historische karakter van de Eemhaven verder verdwijnt. 

-        In het plan is amper groen op maaiveld ingetekend. Uit de ontwerpen van de scholierenopdracht kwam de behoefte aan groen sterk naar voren.

-        De relatie van het ontworpen gebouw met de veranderende omgeving in het kader van het project “De Nieuwe Stad” verdient meer aandacht. Het ontwerp is nu vooral architectonisch, solistisch en nog niet voldoende stedenbouwkundig ingepast.

-        Er lijkt vooralsnog onvoldoende inzicht in de risico’s van windoverlast, met name rond de ontworpen publieke plint van het gebouw, de energiebalans en de schaduwwerking die het gebouw op verschillende tijdstippen veroorzaakt.

-        Realisatie van (luxe-)woningen in Blok 3 houdt het risico in dat bewoners in de toekomst bezwaar gaan maken bij het verlenen van vergunningen voor evenementen op het Eemplein en creatieve invulling van de plint van het ontworpen gebouw. Daardoor dreigt de levendigheid van Eemplein beperkt te worden.

Momenteel wordt in co-creatie een stadshart visie gemaakt. De SVE had het logischer gevonden als een ontwerp voor deze beeldbepalende bouwlocatie pas beoordeeld zou worden na het tot stand komen van deze stadshart visie.

Nu het college overweegt vooruitlopend daarop groen licht te geven voor het gepresenteerde gebouw, wil de SVE zichzelf bij de besluitvorming daarover niet buitenspel plaatsen door uitsluitend procedureel te reageren.

Wij willen nu reageren vanuit de realiteit dat het ontworpen gebouw voor blok 3 is geagendeerd voor de gemeenteraad van 26 januari aanstaande en de komende weken het gesprek daarover inhoudelijk aangaan. Daarmee is het plan voor het herrijzen van de oliemolen de Rijzende Zon, althans op de locatie van blok 3, niet meer actueel. Alternatieven voor blok 3 komen pas weer in beeld als het door de Amersfoortse Bouwcombinatie gepresenteerde plan door de gemeenteraad als niet realistisch en wenselijk bevonden wordt.

De Stichting Vrienden van de Eemhaven bepleit:

• Duidelijke afspraken over het hanteren van meer participatie en co-creatie bij verdere bebouwing langs de Eemhaven, zoals bij De Nieuwe Stad en later Kop van Isselt. De manier van het ontwikkelen van de wagenwerkplaats zou als goed voorbeeld kunnen dienen. Dit zou kunnen leiden tot een gezamenlijk gedragen ambitie voor de Eemhaven, waarop een goede ‘’branding’’ wordt geformuleerd.
• Aandacht voor het dreigende verlies van het historische karakter van de haven door bijvoorbeeld op de voormalige locatie van het Spijkertje herbouw van het Spijkertje te stimuleren.
• Een bestuurlijke/juridische beperking van de bouwhoogte op het perceel waar thans Zandfoort aan de Eem is gevestigd, teneinde te voorkomen dat aan beide zijden van de Eemlaan gebouwen van 27 m of hoger verrijzen en een wand van hoge gebouwen met schaduwwerking richting het Rohm & Haas kan ontstaan.
• Te laten aantonen wat de stedenbouwkundige meerwaarde zou zijn van het opzoeken van de maximale bouwhoogte van 27 meter die is vastgelegd in het aangepaste bestemmingsplan, ten opzichte van de 22 meter maximale hoogte die tijdens de inspraak in 2005 aan de orde was.
• Dat er naast een gedegen stedenbouwkundige visie ook wordt voldaan aan de ambities van de gemeenteraad op het gebied van duurzame ontwikkeling (duurzaamheidsvisie)
• Dat er voorafgaand aan de bouw een rapport komt over de schaduwwerking en winddynamiek rondom het gebouw en tot de start van de aanbesteding op basis daarvan verbeteringen worden doorgevoerd.
• Dat maximaal aandacht wordt besteed aan de mogelijke toekomstige invulling(en) van de plint onder het appartementencomplex. De ontworpen plint vormt volgens de SVE enerzijds de uitdaging van een kwalitatieve invulling die voor de stad en het Eemplein en Eemhavengebied een meerwaarde kan genereren. Anderzijds dreigt een niet passende commerciële invulling met bijvoorbeeld een discount supermarkt of zelfs leegstand. Indien de gemeente of culturele instellingen geen of onvoldoende (risicodragend) budget kunnen of willen inzetten, is een dergelijke ontwikkeling voorstelbaar. Daarmee vormt de plint onder het appartementencomplex naast de uitdaging ook de achilleshiel van het ontworpen gebouw voor blok 3. De Stichting Vrienden van de Eemhaven wordt graag mede met anderen betrokken bij de invulling van de plint.
• Dat er nog eens goed gekeken wordt of het groen bij de appartementen gedeeltelijk toegankelijk wordt voor bezoekers van het Eemplein en/of De Nieuwe Stad, dan wel op of rond het Eemplein elders openbaar groen wordt toegevoegd.

Het gebied rondom Eemplein, Eemhaven en De Nieuwe Stad, vraagt om een samenhangende visie. De gebiedsontwikkelingen zijn niet eenduidig, de diverse soorten gebouwen vragen om een nieuw stedenbouwkundig verhaal. De nieuwbouw is teveel architectuur en te weinig stedenbouw. In 2005 interesseerden er zich relatief weinig betrokkenen voor dit gebied en het historische Spijkertje stond er nog. De betrokkenen rondom het Eemplein willen nu meedenken. Wie is het geweten van de Eemhaven?

Met waardering heeft de SVE kennis genomen van het gemeentelijke initiatief om een stadshart-visie, en daarmee ook een Eemhaven-visie, op te stellen. Het zou waardevol zijn wanneer de bovengenoemde punten daarin meegenomen kunnen worden.

Wij vragen de Amersfoortse Combinatie en de gemeenteraad van Amersfoort om een constructieve behandeling van ons pleidooi en zijn graag bereid onze reactie op het gepresenteerde ontwerp voor blok 3 nader toe te lichten. Laten we samen van 2016 een historisch jaar maken om vorm te geven aan onze stad met zijn rijke historie en grote toekomstmogelijkheden.

Namens het bestuur,

Ruud Luchtenveld (Voorzitter)                                                                             Laurens Olieman (secretaris)